Hvað varð um fiskeldið?

Eins og ég hef áður upplýst er ég alin upp í Vestmannaeyjum og þar ólst ég upp við að fylgjast með fréttum af fiskiríi og stöðu útgerðarinnar. Meðan ég var í stjórnmálum skipti staða sjávarútvegsins mestu máli fyrir efnahag þessa lands. Það mikilvægi hefur minnkað mikið en framleiðsla okkar á fiski og sjávarafurðum skiptir þó enn miklu máli. Við eigum mikla möguleika í matvælaframleiðslu í heimi vaxandi mengunar ef við ekki eyðileggjum fyrir okkur með endalausri stóriðju og mengunariðnaði. Allt bendir til þess að sjávarafurðir séu matur sem ætti að sjást mun ofar á borðum. 

Það hefur verið fróðlegt að fylgjast með umræðunni um niðurskurð á þorskveiðum á komandi fiskveiðiári. Þetta er mikið áfall sem kemur á mismunandi hátt við fiskveiðiþorpin, enda bera menn  sig mis vel. Bróðir minn sagði mér að hann hefði hitt stórútgerðarmann úr Vestmannaeyjum sem hafði litlar áhyggjur af fyrirhuguðum niðurskurði. Hann sagði að menn þar á bæ myndu bara snúa sér að öðrum veiðum. Spurningin er hverjir eiga kost á því og hverjir ekki og ef ekki af hverju? 

Ég hlustaði á Þorstein Má Baldvinsson forstjóra Samherja á Akureyri lýsa áhyggjum af því að eftir niðurskurðinn myndu Norðmenn ná forystu í veiðum og sölu á þorski. Þeir hefðu mjög sterka stöðu bæði í þorskveiðum og þorskeldi. Spurningin er: af hverju hafa Íslendingar ekki náð forystu í þorskeldi og öðru fiskeldi? Hafa íslenskir útgerðarmenn ekki enn áttað sig á því að fiskeldi verður sífellt mikilvægara? Hafa þeir ekki trú á því? Af hverju eru þeir ekki á kafi í fiskeldi? Eldi á laxi og bleikju gengur mjög vel eftir því sem ég best veit, svo vel að framleiðendur anna vart eftirspurn. Hvað eru menn að hugsa þegar fiskeldið er annars vegar?  

Það þýðir ekkert að kvarta og kveina. Þeir sem ráða fiskveiðum á Íslandi og eiga kvótann bera líka þá ábyrgð að leita allra leiða til að þróa greinina áfram. Fiskeldi er svar við minnkandi fiskistofnum með öllum þeim kostum og göllum sem því fylgja. Það þarf að sinna rannsóknum, gera tilraunir og taka áhættu. Þar kemur að réttar leiðir finnast hér eins og annars staðar. Vaknið nú og farið að leita nýra leiða og hafið konur með í ráðum. Ef svo heldur fram sem horfir verða eingöngu karlar eftir í sjávarþorpunum. Konur þurfa og vilja fjölbreyttari vinnu. Meira en hundrað ára reynsla kennir okkur að það eru konurnar sem flytja í burtu. Þær vilja eiga margra kosta völ. Landsbyggðin svokallaða þarf meiri fjölbreytni í atvinnulífinu og hún verður ekki til nema með aukinni menntun, rannsóknum og því að fólk hafi augun opin fyrir nýjum möguleikum. Þar með talið er fiskeldið. Reynslan var slæm í byrjun en það er liðin tíð. Hvaða svar er betra til að draga úr sveiflum í fiskveiðum en aukið fiskeldi?

Sumar og sjónvarpsgláp

Eitthvert kvöldið datt mér í hug að skella mér í bíó en eins og svo oft áður var ekkert í bíóhúsunum sem mig langaði til að sjá. Ekki í fyrsta sinn. Endalausar hasarmyndir, hryllingur og manndráp. Þá er ekki um annað að ræða en að snúa sér að sjónvarpinu heima. Þar tók ekki betra við á íslensku stöðvunum. Endalausar glæpamyndir og ofbeldi. Ofbeldisuppeldið bregst ekki fremur en fyrri daginn. Ég hef gaman af góðum "leynilögreglumyndum" en þær eru sjaldséðar og verða því miður æ blóðugri.

Þegar svona háttar til koma norrænu stöðvarnar mér yfirleitt til bjargar. Norrænu stöðvarnar nota tækifærið í rigningunni þessar vikurnar og endursýna vinsælar seríur. Danska sjónvarpið kláraði nýlega að sýna vinsælustu og bestu sjónvarpsþætti allra tíma að mati Dana, Matador, sem var verið að endursýna í það minnsta í tíunda sinn. Nú eru það Nikolaj og Júlía sem eru sýnd á sunnudögum. Góð lýsing á lífi nútíma fjölskyldna Þá er einnig verið að  endursýna myndir um gamlan kunningja á laugardagskvöldum. Það er sá dásamlegi Inspector Morse en þær myndir nutu mikilla vinsælda á sínum tíma. Morse stenst sannarlega tímans tönn. Í danska sjónvarpinu hef ég líka verið að horfa á nýja gerð einnar frægustu ástarsögu allra tíma, Jane Eyre eftir Charlotte Bronté. Mjög vel gerð mynd í fjórum þáttum frá BBC.

Í sænska sjónvarpinu er það svo Foyle's War, afar vinsælir þættir sem hafa verið til sýningar um árabil á Norðurlöndum. Af einhverjum ástæðum sýnir Stöð 2 einn og einn þátt svona endrum og sinnum. Þetta er lögreglumynd af góða gamla breska skólanum og gerist í síðari heimsstyrjöldinni. Sennilega ekki nógu mikill hasar fyrir strákana á Stöð 2.

Svo eru það myndirnar um Rómaveldi, Ris og fall Rómaveldis sem er verið að sýna bæði í norska og sænska sjónvarpinu. Þetta eru leiknar heimildamyndir frá BBC með fantafínum leikurum. Sá fyrsti var um alþýðuforingjann Tiberíus Graccus, sá annar um Júlíus Sesar og sá þriðji sem er í kvöld fjallar um Neró keisara sem sat og spilaði á hörpu meðan Róm brann. Sannkölluð karlasaga en valdabaráttan segir sína sögu um menningararf okkar. Stríð og aftur stríð. Meira um Rómaveldi í næsta pistli. 

Ekki veður til að blogga

Nei, það er sko ekki veður til að blogga. Enda sést það á blogginu mínu. Afköstin eru núll. Dagar sólar og sunds. Ég hef um annað að hugsa. Sannleikurinn er reyndar sá að ég sit í blóðspreng við að klára greinar sem ég er að skrifa og verð að skila af mér með haustinu. Ég reyni eins og ég get að sitja við en þegar sólin skín dag eftir dag er erfitt að sitja við skriftir. Ég var þó ansi dugleg í dag og er með nokkuð góða samvisku.

Dagurinn byrjaði á sundi en reyndar hafði ég þá varið dágóðum tíma í blaðalestur.  Í  Vesturbæjarlauginni var stór hópur heldri borgara í vatnsleikfimi og lýsti af þeim hreystin og gleðin. Í hópnum sá ég tvær gamlar rauðsokkur. Meðan ég svamlaði fram og aftur hljómuðu köll kennarans, einn, tveir, einn. tveir, vinstri snú og undir hljómaði ljúf harmonikkutónlist. Sólin braust gegnum skýin og innan skamms sást ekki skýhnoðri á himni. Þetta var sælustund en ég hugsað: hvernig ætli það verði þegar ég verð orðin gömul og fer að stunda vatnsleikfimi í Vesturbæjarlauginni. Ætli ég kalli ekki til kennarans: Áttu ekki eitthvað með Rolling Stones? Það þýðir ekkert að bjóða minni kynslóð upp á harmonikkutónlist.

Ofbeldi gegn börnum

"Hún er að verða erfið sumarsólin í Reykjavík", sagði fullorðin kunningjakona mín sem ég hitti í bænum í dag. Hún var auðvitað að grínast en hitt er svo annað mál að góða veðrið hefur dregið mjög úr bloggvirkni minni. Reynslan hefur kennt mér að njóta verður hvers sólardags því rigningardagarnir láta yfirleitt ekki á sér standa.

Í dag var svo birt skýrsla sem kveikti bloggþörfina. Barnaverndarstofa birti könnun sem gerð var á ofbeldi gegn börnum 11-14 ára hér á landi. Þetta er hluti af alþjóðlegri rannsókn en ég verð að segja að mér finnst úrtakið ansi lítið og þarf að skoða betur hversu marktæk könnunin er. Alls tóku 116 nemendur þátt, 61 strákur og 55 stelpur.  

Ég gluggaði í skýrsluna og þar er margt athyglisvert að sjá hvað sem segja má um úrtakið. Langflest börn búa við gott atlæti sem betur fer en hvert barn sem sætir ofbeldi eða er vanrækt er einu barni of mikið. Mikill meirihluti segir vel um sig hugsað, þau fá að borða, eru í hreinum fötum og sæta ekki ofbeldi af neinu tagi. Það er sem sagt ekki bara verið að kanna ofbeldi heldur líka vanrækslu. Meginniðurstaðan er sú að fimmta hvert barn hafi orðið fyrir ofbeldi og það er auðvitað allt of mikið. Tíunda hvert barn segist hafa orðið fyrir kynferðislegri misnotkun sagði í frétt Moggans.

 Það sem mér finnst hvað athyglisverðast er að gerendurnir eru fyrst og fremst önnur börn og ungmenni, sennilega oftast systkini sem beita ofbeldi, líka kynferðisofbeldi. Sjónir hafa mjög beinst að foreldrum einkum feðrum en þarna held ég að könnunin hafi afhjúpað tabú eða hóp gerenda  sem þarf að skoða miklu betur. Foreldrar/fullorðnir eru líka gerendur en í miklu færri tilvikum. Það er bæði andlegt og líkamlegt ofbeldi sem börnin verða fyrir. Þau eru líka lítilsvirt og finnst önnur börn (systkini) vera þeim til minnkunar með hegðun sinni.

Það er mikill og reyndar furðulegur galli á þessari könnun að hún er ekki kyngreind. Það eru hvorki gefnar upp upplýsingar um kyn geranda né þolenda. Eru það fremur feður og bræður sem beita ofbeldi, eru mæður og systur gerendur og hvort eru þolendur fremur stelpur en strákar? Eða er ekki marktækur munur þarna á milli? Þetta finnst mér að verði að koma fram eigi að vera hægt að nýta þessa könnun til aðgerða. Við verðum að vita að hvaða hópum við eigum að beina sjónum bæði til að efla forvarnir og til að hjálpa þolendum.