Ofbeldi gegn börnum

"Hún er að verða erfið sumarsólin í Reykjavík", sagði fullorðin kunningjakona mín sem ég hitti í bænum í dag. Hún var auðvitað að grínast en hitt er svo annað mál að góða veðrið hefur dregið mjög úr bloggvirkni minni. Reynslan hefur kennt mér að njóta verður hvers sólardags því rigningardagarnir láta yfirleitt ekki á sér standa.

Í dag var svo birt skýrsla sem kveikti bloggþörfina. Barnaverndarstofa birti könnun sem gerð var á ofbeldi gegn börnum 11-14 ára hér á landi. Þetta er hluti af alþjóðlegri rannsókn en ég verð að segja að mér finnst úrtakið ansi lítið og þarf að skoða betur hversu marktæk könnunin er. Alls tóku 116 nemendur þátt, 61 strákur og 55 stelpur.  

Ég gluggaði í skýrsluna og þar er margt athyglisvert að sjá hvað sem segja má um úrtakið. Langflest börn búa við gott atlæti sem betur fer en hvert barn sem sætir ofbeldi eða er vanrækt er einu barni of mikið. Mikill meirihluti segir vel um sig hugsað, þau fá að borða, eru í hreinum fötum og sæta ekki ofbeldi af neinu tagi. Það er sem sagt ekki bara verið að kanna ofbeldi heldur líka vanrækslu. Meginniðurstaðan er sú að fimmta hvert barn hafi orðið fyrir ofbeldi og það er auðvitað allt of mikið. Tíunda hvert barn segist hafa orðið fyrir kynferðislegri misnotkun sagði í frétt Moggans.

 Það sem mér finnst hvað athyglisverðast er að gerendurnir eru fyrst og fremst önnur börn og ungmenni, sennilega oftast systkini sem beita ofbeldi, líka kynferðisofbeldi. Sjónir hafa mjög beinst að foreldrum einkum feðrum en þarna held ég að könnunin hafi afhjúpað tabú eða hóp gerenda  sem þarf að skoða miklu betur. Foreldrar/fullorðnir eru líka gerendur en í miklu færri tilvikum. Það er bæði andlegt og líkamlegt ofbeldi sem börnin verða fyrir. Þau eru líka lítilsvirt og finnst önnur börn (systkini) vera þeim til minnkunar með hegðun sinni.

Það er mikill og reyndar furðulegur galli á þessari könnun að hún er ekki kyngreind. Það eru hvorki gefnar upp upplýsingar um kyn geranda né þolenda. Eru það fremur feður og bræður sem beita ofbeldi, eru mæður og systur gerendur og hvort eru þolendur fremur stelpur en strákar? Eða er ekki marktækur munur þarna á milli? Þetta finnst mér að verði að koma fram eigi að vera hægt að nýta þessa könnun til aðgerða. Við verðum að vita að hvaða hópum við eigum að beina sjónum bæði til að efla forvarnir og til að hjálpa þolendum.     

Athugasemdir

[Anna Ólafsdóttir Björnsson, 4.7.2007 kl. 00:53]

Sammála að fréttir af þessari könnun voru sláandi. Mér skilst að það eigi að fylgja henni eftir með mun ítarlegri könnun og vonandi verður þá bætt úr þeim atriðum sem þú bendir réttilega á. Endilega sendu línu á liðið til að ýta við því. 

[Einar Þór Strand, 4.7.2007 kl. 19:01]

Held að þessi könnun segi mest um í hvaða "sjúkdómavæðingu" barnavernd er komin á Íslandi, er kannski málið að félagsfræðinga vantar vinnu?

[Sigríður Inga (IP-tala skráð) 6.7.2007 kl. 13:16]

Heyrði í fréttum að þetta væri aðeins nk prufukönnun eða forkönnun og þess vegna væri úrtakið eins lítið og raun ber vitni. Könnuna bæri því að taka sem vísbendingu en ekki alveg marktæka. Það  á að gera aðra könnun með miklu stærra úrtaki og nákvæmari á allan hátt.

[Ásgeir Rúnar Helgason, 8.7.2007 kl. 20:09]

Sammála,

og svo held ég líka að það sé kominn tími á að endurskoða skilgreininguna á "ofbeldi" samkvæmt íslenskum lögum. Vitna þá m.a. í nauðgunardóminn hér um daginn.

Ég hef haft konu í meðferð vegna kvíðaraskanna ("post traumatic stress") eftir nauðgun þar sem alls engu líkamlegu ofbeldi var beitt. Þessi kona hafði sem barn verið fórnarlamb líkamlegs ofbeldis þar sem eldri karlmaður barði hana reglulega (ekki þó kynferðislega) svo hún verður eins og lömuð af hræðslu þegar hótun um ofbeldi liggur í loftinu. Í umræddri nauðgun hafði maðurinn hótað henni ef hún léti ekki að vilja hans.

Þetta er alþekkt sálfræðilegt fyrirbæri og í raun merkilegt að dómarar séu ekki meðvitaðir um það. Andlegt ofbeldi er ekki síður alvarlegt og skemmandi en það líkamlega en einhverra hluta vegna er því sópað undir teppið.

Það vantar algerlega áræðanleg mælitæki á tíðni, grófleika og afleiðingar andlegs ofbeldis.